PANCAR YETİŞTİRİCİLİĞİ

Hazırlayan: Ercan TURAN (Ziraat Mühendisi - Tarla Bitkileri)

ÖNEMİ

 Ülkemizde kırmızı pancar sahil kuşağında yetiştirilerek tüketilmektedir. En büyük üretim ve tüketim Ege ve Marmara bölgelerindedir. Akdeniz Bölgemizde de sınırlı miktarda olmak üzere kırmızı pancar üretilir ve tüketilir. Ülkemizde kırmızı pancar Endüstriyel anlamda sadece turşuluk olarak kullanılmaktadır.

KÖK

Pancarlarda kök 150 cm’ye kadar gidebilen çok kuvvetli kazık kök ve bu kökten çıkan saçak köklerden oluşur. Pancar çok gelişmiş bir kök yapısına sahiptir ve bu kök sistemi sayesinde kuraklığa son derece dayanıklıdır. Özellikle derin profilli topraklarda bu kök sistemi sayesinde toprağın derinliklerindeki sudan yararlanarak kuraklıkları atlatabilir. Kök gelişmesi varyetelere göre önemli değişiklikler göstermektedir. Pancarın yenilen kısmı bir depo organıdır. Besin alımı hasat esnasında toprakta kalan kökler vasıtasıyla olur. Kısa sürede pancar oluşturan çeşitlerde pancar rengi daha açık, geçci çeşitlerde ise renk daha koyudur.. Sarı renkli pancar oluşturan çeşitlerde vardır.

GÖVDE

 Pancarlarda gelişme ilk  yılda pancarın ve üzerinde rozet şeklinde yer alan gövde üzerindeki yaprakların gelişmesi şeklinde olur. Üzerinde yapraklar, çiçekler, meyveler ve tohumları taşıyan sürgün ise 2. Yılda meydana gelir

YAPRAK

 Pancar bitkisi oldukça bol yaprak meydana getirir. Yapraklar hemen pancarın üstünde bir rozet şeklinde dizilmişlerdir. En yaşlı yapraklar en dıştaki yapraklardır. Yapraklar boyuna çizgili etli yapıda ve 15-20 cm uzunluğunda bir sapa sahiptirler. Yaprak sapı, yetiştirme sıklığına, sulama durumuna ve güneşlenmeye bağlı olarak kısalır veya uzar. Yaprak sapı yeşil ve mor renkli olabilir.

TOHUM VE ÇİMLENME ÖZELLİKLERİ

 Pancarlarda tohumlar grup halinde yumak olarak bulunurlar. Bu yumaklar olduğu gibi ekilirlerse hem gerekenin 3-5 katı tohum kullanılır hemde her yumaktan tohum sayısına bağlı olarak 2-6 adet bitki gelişir. Buna karşın pancar yetiştirmede pancarın iyi ve düzgün gelişmesi bitkileri arasındaki mesafe ile çok yakından ilgilidir.  Pancar tohumları basık şekilli ve kahve renklidir. Her tohum bir meyve içinde yer alır. Yumak halinde olan meyvelerden 100 adedi 1.5-2 gr gelir ve 100 adet yumaktan 150-300 adet, bazen daha fazla bitki gelişir. Tohumlar çimlenme güçlerini 5-6 yıl muhafaza ederler ve optimum çimlenme sıcaklıkları 20-25 °C arasındaki sıcaklıklardır. Çimlenme için 10-14 günlük bir zamana gerek vardır.

İKLİM İSTEĞİ

 Pancar bitkisi yüksek sıcaklıklardan hoşlanmaz. Ancak yeterli nemin bulunması durumunda sıcaklıktan fazla etkilenmez. Özellikle çimlenme döneminde meydana gelen sıcaklık ve kuraklık çimlenmeyi olumsuz etkiler. Çimlenme döneminde 20-25 °C’lik sıcaklıklarda tohum çok süzenli bir çimlenme gösterir. Bitki, gelişme döneminde yüksek nemden hoşlanır. Yağmurlama sistemi ile sulanması bitki gelişmesini olumlu olarak etkiler.

TOPRAK İSTEĞİ

 Pancarlar organik maddece zengin derin bünyeli yeterli ölçüde kil içeren topraklarda başarılı olarak üretilirler. Pancar yetiştiriciliğinde anorganik besin maddeleri yeterli ölçüde verildiğinde organik gübrelemeye ihtiyaç duyulmaz. Toprak pH’sının 7 civarında olması başarıyı arttırır.

 Pancar yetiştiriciliğinde toprağın hafif karakterde olması ve kil içermemesi çimlenme döneminde büyük sorunlar yaratır. Çimlenmenin başarılı olması için tohumun toprakla çok iyi temas etmesi gerekir.

TOPRAK HAZIRLIĞI EKİM VE DİKİM

 Pancar yetiştirilecek olan toprağa çiftlik gübresi verilecekse bu gübrelemenin ekimden en az 2-3 ay önceden yapılması gerekir. Fazla çiftlik gübresi pancardan çok yaprak gelişmesini arttırdığı için risklidir. Pancar anorganik gübreyi çok sever.  Toprağın ekimden önce çok iyi inceltilmesi ve daha sonrada sıkıştırılması gerekir. Tohum ekiminden sonra tohumun toprakla temasının tam olmasını sağlamak amacıyla merdane çekilir. Normal şartlarda ekilen tohumlar 2 hafta içerisinde çimlenmelerini tamamlarlar.

BAKIM İŞLEMLERİ

 Bitkiler ilk iki hakiki yapraklarını çıkardıklarında (4-5 cm bitki büyüklüğünü kazandıklarında) seyreltilirler. Seyreltme çeşide bağlı olarak sıra üzerinde 6-10 cm arasında değişen mesafelerle yapılır. Bu aralık iri pancar yapan çeşitlerde daha fazla, küçük pancar yapan çeşitlerde daha az olmalıdır. Seyreltme çapalama ile aynı anda uygulanır.

 HASAT VE DEPOLAMA

 Pancar, tohum ekiminden itibaren erkenci çeşitlerde 4-4.5, geçci çeşitlerde ise 6 ayda hasat edilebilecek pancar iriliğine erişir.

 Pancarlarda olgunluk en dıştaki yaprakların sararmaya başlaması ve pancarın çeşit iriliğine ulaşması ile anlaşılır.. Bitkiler hasat olgunluğuna geldiklerinde ya özel makinaları ile yada pancar yumrusunu toprak üzerinden yaprakları ile birlikte kavrayarak, kök bükülerek, hasat edilir. Hasat edilen yumruların toprakları silkelenir, daha sonra yıkanarak kazık kök uçları kesilir. Muhafaza sıfır derecenin üzerindeki sıcaklıklarda yapılır. (0-5°C) Muhafazanın kumda katlanarak yapılması pancar yumrularını diri tutar. Bu nedenle bu şekilde muhafaza küçük miktarların depolanmasında tercih edilen bir yöntemdir.