REYHAN/ FESLEĞEN YETİŞTİRİCİLİĞİ

Hazırlayan: Ercan TURAN (Ziraat Mühendisi - Tarla Bitkileri)

Fesleğen, daha çok tropikal ve sıcak iklim bölgelerinde yayılmış, Lamiaceae familyasından kıymetli bir baharat ve uçucu yağ bitkisidir. 35 kadar türü olup, bazı türleri otsu, bazıları ise odunsu yapıdadır.

ETKEN MADDELERİ VE KULLANIM ALANLARI

Bitkinin ekonomik olarak kullanılan kısmı, yapraklarıdır. Yaprakları ve çiçekli dallarından, su buharı distilasyonuyla % 2’ye varan oranlarda uçucu yağ elde edilir Bitkinin toprak üstü organlarının hem taze hem de kurutulmuş halde baharat değeri yüksektir. Baharat olarak özellikle Akdeniz ve Uzakdoğu mutfağında özel bir yere sahiptir. Salata, sos, pizza, sirke, çorba ve peynir aroması gibi çok çeşitli kullanım alanları vardır.

BİTKİSEL ÖZELLİKLERİ

Genellikle yarı yatık veya dik gelişen otsu yapıda, tek yıllık bir bitkidir. Yetişkin bitkilerin boyu 20 – 80 cm arasında değişir. Saplar genellikle 4 köşelidir ve tüylerle kaplıdır. Bazı türlerde tüy bulunmaz, gövde çıplaktır. Bitkinin saplar az ya da çok dallanır ve her dalın boğumundan yeşil renkli yapraklar çıkar. Yapraklar yumuşak yapılı ve genellikle düzdür. Yaprak uzunluğu 1 – 5 cm, eni de 1 – 3 cm arasında değişmektedir. Bitkinin sap uçlarında çiçek kümeleri oluşur. Bitkinin tohumları koyu kahverengi ya da siyah renkli, oval eliptik ve parlak yüzeylidir. Tohumların 1000 dane ağırlığı 1 – 2 g arasında değişir.

İKLİM VE TOPRAK İSTEĞİ

Fesleğen, organik maddece zengin, derin yapılı, su tutma kapasitesi yüksek olan kumlu – tınlı toprakları sever. Soğuğa karşı hassas olsa da sıcağa karşı çok dayanıklı bir bitkidir. Güneşi ve yağışlı iklimleri sever.

EKİM VE DİKİM

Ilıman iklime sahip, kış donlarının yaşanmadığı kıyı bölgelerinde sonbahar aylarında, sert kışlara sahip bölgelerde ise ilkbaharda ekilir. Yaygın olarak tohum ekimi yapılır. Tohumlar doğrudan tarlaya, mibzer kullanılarak ekilebilir. Bunun için dekara 0.5 – 1 kg tohum kullanılır. Kullanılan çeşide göre sıra aralarının 20 – 60 cm arasında olması gerekir. Çıkış sonrası, bitkilerin arasında 10 – 30 cm olacak şekilde seyreltme yapılmalıdır. Tohumları çok küçük olan bazı çeşitlerde direk tarlaya ekim, beklenilen sonuçları vermeyebilir. Bu çeşitlerin tohumları önceden örtü altı bir fideliğe ekilerek yetiştirilen fideler bahar aylarında tarlaya şaşırtılır.

BAKIM VE GÜBRELEME

Bitki çok sayıda dal oluşturur. Bu dallar, çiçeklenme başlayınca büyümelerini durdurarak hızla odunlaşırlar. Bunun engellenmesi için, tomurcuklu sürgünler dipten kırılır ve bitkinin yaprak üretmesi teşvik edilir. Gübreleme, dekara 4 – 6 kg azot ve 2 – 4 kg fosfor düşecek şekilde yapılır.

FESLEĞEN/REYHAN HASADI VE KURUTMA

Hasat, çoğu tıbbi ve aromatik bitki gibi çiçeklenme başı veya çiçeklenme ortasında, biçilerek yapılmaktadır. Biçim geciktirilirse gövde odunlaşmaya başlar ve uçucu yağ oranı hızla düşer. Erken biçimde metil kavikol, geç biçimde ise linalool oranı artmaktadır. Biçilen ürün zeminde ya da tel raflar üzerinde, gölgede kurumaya bırakılır. Kurutma yöntemi ve sıcaklığı, fesleğenin uçucu yağ kompozisyonu üzerinde direk olarak ilgilidir.