MAY SOFİA SIRIK ÇALI  FASÜLYE 

Sofia erkenci ve lezzetli yassı sırık fasulye çeşididir.

Baklaları düz, uniform ve orta yeşil renklidir.

Baklaları ortalama 22-23 cm uzunluğunda ve 2.0-2.1 cm enindedir.

Baklaları en büyük boyutuna ulaştığında bile kılçıksızdır.

Sağlıklı ve orta güçlü bitkilere sahiptir.

Yüksek verim ve kaliteli baklalara sahiptir.

Yüksek adaptasyon yeteneğine sahiptir.

İlkbahar ve güzlük ekimler için uygundur.

Fasulye Mozaik Virüsü’ne yüksek dayanımlıdır.

Tohum rengi beyazdır.

Çeşitlerin performansı bölgesel koşullara göre farklılık gösterebilir.

FASULYE YETİŞTİRİCİLİĞİ

   Hazırlayan: Ercan TURAN (Ziraat Müh. Tarla Bitkileri)

FASULYE’NİN ÖNEMİ

Fasulye, özellikle sıcak ülkelerde ve ülkemizde geniş şekilde tarımı yapılan tek yıllık bir yemeklik baklagil bitkisidir.

Fasulye; yetiştirilmesindeki kolaylık, protein, mineral maddeler ve vitaminlerce zenginliği, insan beslenmesinde yaygın olarak kullanılması ve havanın serbest azotunu toprağa tespit eden nodozite bakterilerine sahip olmasından dolayı günümüz tarla tarımında önemli bir yere sahiptir.

Fasulyenin kuru taneleri yanında sebze olarak olgunlşmamış meyve ve taneleri kullanılmaktadır.

Taze meyve ve tanelerinde yaklaşık %90’su bulunmaktadır. Kuru tanelerinde ham protein oranı çeşit ve yetiştirme tekniğine göre değişmekle birlikte ortalama % 22’dir.

FASULYE’NİN İLKİM İSTEĞİ

Fasulye İklim isteği yönünden hassas olup özellikle bazı dönemlerde çevre şartlarına karşı çok duyarlıdırlar ve bu özellikleri nedeniyle yetiştirildiği bölgeler sınırlıdır. İklim isteği bakımından fasulye ılıman iklim bitkisi ve çevre şartlarına çok etkilenir. Fasulyenin bitkisinin soğuğa toleransı hiç yoktur. Sıcaklık 0°C’ye düştüğü zaman bitkinin % 90 ölür. Fasulye bitkisi gelişme döneminde 20-25°C arasında bir sıcaklık ister. Fasulye çeşitleri gelişmeleri için mini-mum 12-13°C üzerinde sıcaklık ister.

FASULYE’NİN TORAK İSTEĞİ

Fasulye; kumlu topraklardan, orta ağır topraklara kadar birçok toprak tipinde yetişebilir. Bununla birlikte; derin, geçirgen, su tutma kapasitesi iyi, organik maddece zengin, humusça zengin ve fazla asit olmayan toprakları çok sever.  

Potasyumca zengin topraklar meyve kalitesini arttırır. Fasulye bitkisi fazla asit ve alkali topraklardan hoşlanmaz. Ph’sı 6.0 - 7.5 olan topraklarda başarılı şekilde yetiştirilir. Ph’sı 5.5`in altında olan topraklarda mutla-ka kireçleme yapılmalıdır. Fasulye toprak tuzluluğuna oldukça duyarlı bir bitkidir.

FASULYE’DE EKİM ZAMANI

Fasulye 0⁰C’de hatta +1⁰ C’de zarar gördüğünden, ekim ilkbaharın son donlarından bir hafta  kadar önce yapılmalıdır. Geç ya da erken ekim verimi olumsuz yönde etkiler.

Fasulyede en uygun çimlenme sıcaklığı 18-20⁰C`dir. Toprak sıcaklığı 15<sup>0</sup>C`nin altında iken ekim yapıldığında çimlenme yavaş olur ve tohumlar mantari hastalık ve toprak altı kurtları tarafından tahrip edilebilir.

Toprak sıcaklığı dikkate alındığında fasulye çeşitlere ve bölge şartlarına bağlı olarak  ekiminin nisan ayı sonu ve mayıs ayı başlarında yapılması en uygunudur. Bölge koşullarına bağlı olarak mayıs sonuna kadar ekim yapılabilir.

FASULYE’DE EKİM ŞEKLİ VE SIKLIĞI

Fasulye sıraya veya ocak usulü şeklînde ekilebilmektedir. Bodur ve yarı sarılıcılarda sıraya ekim yöntemi uygulanır. Ekimde sıra arası, çeşit ve yetiştirme koşullarına göre 40-60 cm, sıra üzeri 10-15 cm arasında değişmektedir. Ekimde en uygun bitki sıklığı bodur tiplerde m² de 20–25 bitki, yarı sarılıcılarda ise m²`ye 10-15 bitkidir.

Fasulye sıraya pulluk çizisine ekilebileceği gibi, mısır ve pamuk mibzerleri ile de sıraya ekilebilir. Fasulye yurdumuzda serpme olarak da ekilmektedir. Bu durumda çıkışlar yeknesak(Eşit)  olmadığı gibi fazla tohumda kullanılmaktadır.

Özellikle sebze üretimi amacıyla fasulye ekim yöntemi "ocak" usulü ekimdir. Sıra arası 70-80 cm, sıra üzeri 25-30 cm olacak biçimde 10-15 cm çapında açılan ocaklara 4-5 tohum atılır. Çıkıştan sonra ocaklarda seyreltme yapılır. Ocak usulü ekim, sırık fasulyelerde uygulanır.

FASULYE’DE EKİM DERİNLİĞİ

Fasulye ekiminde iri tohumlar özellikle hafif kumlu topraklarda daha derine, küçük tohumlar ağır topraklarda yüzeye yakın ekilmelidir. Ekim derinliği hafif topraklarda ve iri tohumlarda 5-10 cm, ağır topraklarda ve küçük tohumlarda 3.0 - 5.0 cm arasındadır.

Tohumluk miktarı çeşidin bodur veya sarılıcı olması, ekim sıklığı, ekim yöntemi ve tohum iriliğine bağlı olarak değişmektedir. Sıraya ekimde küçük tohumlu çeşitler 6-7 kg/da, orta büyüklükteki çeşitler 7-10 kg/da, büyük tohumlu çeşitlerde ise 10-12 kg/da tohumluk kullanılmaktadır. Ekimde sarılıcı olan çeşitlerde daha az, bodur çeşitlerde ise daha fazla tohum  kullanılmalıdır.

FASULYE’DE BAKIM

Fasulyede Yabancı Ot Mücadelesi ve Çapalama: Genç fidelerin toprak yüzüne çıkmalarından itibaren toprağın kabartılması, yabancı otların ayıklanması, yağış ve sulamalar sonunda meydana gelen kaymak tabakalarının kırılması maksadıyla muntazaman ve muayyen aralarla çapa yapılmalıdır. Fasulye tamamen toprak yüzüne çıkıp 4-5 çift yapraklı olunca ilk çapa yapılır. Bu dönem de bitki boyu 8 - 14 cm`dir. Birinci çapa seviyesinde çok sık çıkan fasulyeler seyreltilir, toprak ufalanır ve suyunu kaybetmez. Yabancı otlardan tarla temizlenir. Yağış, yabani ot ve toprağın durumu dikkate alınarak bitkilerin dallanma devresinde, çiçek açmadan önce, yani birinci çapadan 2-3 hafta sonra bitkiler 15 – 20 cm olduğu zaman, ikinci çapa yapılır. Bu çapa ile birlikle fasulyelerde hafif boğaz doldurulur. Boğaz doldurma ile bitkinin yüzlek kökleri kapatılarak dik durması saplanır. Böylece bitkinin dal, yaprak ve baklalarının su ile temas ederek kirlenmesi önlenmiş olur.

Fasulyede Sulama: Fasulye ekimden hasada kadar toplam 300-450 mm suya ihtiyaç duyar. Fasulye yazlık olarak ekildiği için bu suyun büyük kısmı sulama suyu ile karşılanır. Fasulyeler çimlenme ve meyve bağlama döneminde yüksek sıcaklığa ve kuraklığa karşı çok hassastırlar. Meyvelerin bu dönemde dökülmesini önlemek için bitki çevresindeki rutubeti yüksek tutmak şarttır. Bu nedenle çiçeklenme ve meyve bağlama döneminde sulama sayısını yüksek tutarak meyve bağlama ve meyve gelişmesine yardımcı olmak gerekir. Fasulyelerde özellikle yer çeşitlerinde(oturak) sulamanın yağmurlama yöntemi ile yapılması başarıyı arttırdığından yağmurlama sulama yöntemi tercih edilmelidir.

FASULYE’DE HASAT VE HARMAN

Fasulye hasadı elle veya makine ile yapılır. Fasulyeler çiçek yapıları nedeniyle kendini dölledikleri için izolasyona gerek kalmadan yan yana yetiştirme yapılarak güvenle tohum alınabilinen bitkilerdir. Tohum üretimi için yapılan üretimle taze fasulye üretimi arasında hemen hiç bir fark yoktur. Sadece kuru fasulye ve tohumluk fasulye tohumlarda büyük zararlara yol açan Bruchus (burukus) zararlılarının önüne geçmek için çiçeklenme döneminde mutlaka dikkatli bir mücadelenin yapılaması gerekir.

Hasat işlemine sabahın erken saatlerinde baklalar kurumadan başlanmalıdır.

Fasulyede harman yapma:

Kuru fasulyeden ve tohumluk üretimde harmanlama dönemindeki yağışlardan bitkinin iyi korunması gerekir. Islanan baklalar içindeki tohumların kabukları sararır, koyu renk alır ve kuruduğunda buruşuk kabuk görüntüsü kazanır.